Hac sözlükte, kaydetmek, saygı duyulan bir kişiye veya yere yönelmek anlamlarına gelir. Dini bir terim olarak ise hac, belirli vakitte Arafat`ta bulunma ve usulü-ne uygun olarak Kâbe`yi tavaf etme fiillerinden oluşan bir ibadettir. Hacceden kişiye "hac" (hacı) denir. Çoğulu "huccac" dır.
Hicri dokuzuncu senenin
sonlarında farz kılınan hac, İslam`ın beş şartından (temel hükmün) dan biridir.
"Yoluna gücü yetenlerin o evi, haccetmesi, Allah`ın insanlar üzerinde bir
hakkıdır. (Al-i İmran-97) anlamındaki Ayet-i Kerime bu farziyetin Kur`andan
delilidir. İbn Ömer`in Hz. Peygamber (s.a.v) den rivayet ettiği "İslam beş
esas üzerine kurulmuştur
Hac yapmak. (Buhari, Müslim, Tirmizi) hadis-i
Şerifede haccın sünnetten delilidir. Yine Rasulullah (s.a.v) "Ey insanlar
Allah`ı Teala size haccın farz kıldı, haccediniz." Buyurmuştur. (Müslim)
Sahabe dönemin-den beri bütün müctehidler. Gücü yeten kimsenin, ömründe bir
kere hac yapma-sının farz-ı ayn olduğu hususunda icma etmişlerdir. Buna göre hac
ibadeti, kitap, sünnet ve icma-i ümmet ile sabit olan en kuvvetli farzlardan
biridir. Şartları gerçekleştiğinde haccın geciktirilmemesi gerekir.
Haccın farzları ihram (helal
olan şeyleri kendine haram kılmak, Arafat`ta vakfeve kabey tavafdan ibarettir.
Şu şartları taşıyanlara ise hac farzdır. Müslüman olmak akıllı ve erginlik
çağına gelmiş olmak, hür (serbest) olmak, haccın farz olduğunu bilmek, haccı
yerine getirecek kadar vakit bulmak, kendisinin yol ihtiyacını karşıladığı gibi
hacca gidip gelinceye kadar ailesinin de nafakasını temin etmek.
Hüküm yönüyle Hac üç kısımdır.
1- Farz olan hac: şartlarını
taşıyanların ömründe bir defa hac yapmaları farzdır. 2- Vacip olan hac: Adanan veya başlanmışken
bozulan nafile bir haccın yerine getirilmesi vaciptir.
3- Nafile olan hac: mükellef
olmayanlar
Farz haccı yerine getirmiş olan kimselerin yaptıkları hacdır.
Yapılış yönüyle de hac: İfrad
haccı, Tementü haccı ve Kıran haccı olarak üçe ayrılır. Haccın ferd ve toplum
açısından önemine gelince:
1- Hac dolayısıyla Renk, ırk
ve dil ayrımı gözetilmeksizin bir araya gelinir ve kardeşlik duyguları gelişir.
2- Müslümanlar birbirleriyle dertleşir
ve görüş alış-verişinde bulunurlar.
3- Yolculukta değişik yerler
görüldüğünden bilgi ve görgü artar.
4- Bütün hacıların aynı
kıyafetle bu ibadeti yerine getirmeleri eşitliğinin fiili eğitimidir ve o durum
mahşeri andırır.
5- Maddi ve manevi borçlardan
kurtuluşa vesiledir.
6- Büyük bir toplulukla
yapıldığı için ruhu coşkunluk verir.
7- Adeta İslam ülkelerinin ve
Müslüman toplulukların yıllık dini olağan kongresi gibidir ve öyledir.