Bismillah ile başladığım bu
sayfada kendi alanım olan dil, kültür, edebiyat ve sanat üzerine yazılar kaleme
almayı düşünüyorum.
Ele alacağım konuyu ilgi
çekici hale getirmek için fıkra, nükte, anı ve özlü sözler başvuru kaynaklarım
arasında olacak.
Bu yazıları kaleme almaya iten
asıl güç dildeki yozlaşmadır. Uyuyup uyanıyorsunuz dilimize bir kelime girmiş.
Eğer anında müdahale edip o kelimeye karşılık bulamazsanız geçmiş olsun! Bir
süre sonra siz de o kelimeyi kullanmaya başlıyorsunuz.
İHL"de çalışırken birgün
baktık bir yetkili:"Morgıç diye bir sistemi getireceğiz." diyor. Alt yazıda
mortgage yazıyordu. Bu nedir ne değil demeye kalmadan gazeteler, televizyonlar
ve uzmanlar mortgage deyip durdular. TDK bu kelimeye karşılık "tutsat"
kelimesini önerdiyse de sesini geniş kitlelere ulaştıramadı. İşte o günlerde
İHL"de bir meslek dersi hocamıza bu sistemin dini yönünü kastederek: "Hocam
morgıç hakkında ne düşünüyorsunuz?" dedim. Meslektaşım tuhaf tuhaf yüzüme baktı
ve dedi ki: "Morgıç, dayak yemiş gıçtır."Bilinçli olarak verdiğini düşündüğüm
bu cevap hem sistemi hem de kelimeyi en iyi anlatan yorumdu.
Son zamanlarda selfie kelimesi
dilimize girmeyi denedi. Selfie, Oxford Üniversitesi tarafından 2013 yılının
kelimesi seçilen ve İngilizce sözlüğe eklenen bir kelimedir.Selfie İngilizcede,
herhangi bir kimsenin bir cep telefonuyla veya fotoğraf makinesiyle kendi
fotoğrafını çekmesini ve sosyal medyaya yüklemesini ifade etmektedir.TDK Bilim
Kurulu yaptığı toplantısında "selfie" sözcüğünün Türkçe karşılığını
"özçekim" olarak belirledi.Özçekim kelimesine sahiplenirsek kelime
tutacak gibi görünüyor.
İki hafta öncehizmet içi
eğitim için İzmir Selçuk"taydık. İlk gün program sorumlusu müdür, günlük
programı açıklarken dedi ki: "Eğitim 8.30"da başlayıp 13.30"da bitecek. Saat 10
ve 12"de "kafebrek arası" var. Konuşması
bittiğinde saat on"a geliyordu. Dedi ki: "Şimdi kafebrek arası." Yanımda oturan
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Süleyman Hoca"ya dedim ki: "Hocam ne
arasıymış?" "Hocam kahve börek arası verildi." dedi.
Şimdi neresinden tutsan elinde
kalıyor. Kelimenin aslı "coffee break." Coffee kahve demek. Break ise ara
demek. Yani kısaca "kahve arası" demek.
Havalı konuşacağını düşünen
kişi şöyle diyor. "Kafe brek arası var." Türkçesini düşünürsek "kahve arası
arası" oluyor.
Yazılışı başka bir sıkıntıdır.
Coffeebreak mı yazalım, "kafebrek" mi yazalım "kafebırek" mi yazalım,
"cafebrek" mi yazalım?
Çözüm var. Coffee break
kelimelerinin karşılığı "kahve arası" dır. "Coffee break arası" şeklinde saçma
bir kullanım yaygınlaşırsa da onun karşılığı Süleyman Hoca"nın önerisi
olmalıdır. Yani "kahve börek arası." Hadi buyurun "kahve börek arası"na!
Dilimize sokulmaya çalışılan
her yabancı kelimenin Türkçe karşılığı vardır yoksa bile bir karşılık bulunur.
Yeter ki biz Türkçesini kullanma kararlılığında olalım.
