Sözlükte "arkadaş,
dost" anlamlarına gelir. Çoğulu sahabe veya ashabdır. Terim olarak, Hz.
Peygamber devrine yetişmiş, Müslüman olarak Hz. Peygamber`i görmüş, O`nun
sohbetinde bulunmuş ve Müslüman olarak ölmüş olan kimselere sahabî denir. Sahabî
kadın olursa, sahabiyye ismini alır.
Hz. Peygamberin sohbetinde
bulunan görme özürlü kimselerle, iyiyi kötüden ayırt edebilen henüz ergenlik
yaşına ulaşmadığı halde Peygamber (a.s.)`i gören çocuklar da sahabîdir.
Sahabenin sayısı hakkında
kesin bir rakam söylenmemekle beraber çoğu kaynaklar, Hz. Peygamberin vefatında
yüz binin üzerinde sahabî bulunduğunu ifade etmişlerdir. En son sahabî hicrî
110 yılında vefat etmiştir.
Ehli sünnet âlimleri Kur`ân ve
hadisle ilgili konularda her sahabînin adaletli olduğunu kabul etmişlerdir.
Çünkü sahabenin adaleti Allah ve Rasûlü`nün işaretiyle sâbit olmuştur. Hadis
rivâyet edip de zabt yönünden kusurlu olan bir sahabîye de rastlanmamıştır.
Bundan dolayı sahabe, hadisçiler tarafından cerh ve ta`dil işlemine tâbi
tutulmamıştır.
Kur`ân-ı Kerim`de, sahabenin
adaletine şu âyet işaret etmektedir: "(İslâm Dinî`ne girme konusunda) ilk
öne geçen Muhacirler ve Ensarla birlikte, güzel amelde onlara tâbi olanlardan
Allah razı olmuştur. Onlar da Allah`tan razı olmuşlardır..." (Tevbe: 9/100).
Bu ve benzeri âyetler,
sahabenin adaletli olduğu konusunda kesinlik ifade etmektedir. Hz. Peygamberin
bir çok hadisi de bu konuyu pekiştirmektedir: "İnsanların en hayırlısı,
benim yaşadığı devirde yaşayanlardır. Sonra onlardan sonra gelenler, sonra da
onlardan sonra gelenlerdir." (Buhârî, Şehâdât, 9; Fedâil-ü Ashabı`n-Nebî,
1).