ARAFAT: Sözlükte "bilme, tanıma, anlama ve güzel koku" anlamlarına gelen a.r.f. kökünden türeyen "Arafat", Mekke`nin 25 km. güney doğusunda ova görünümünde düz bir alanın adıdır. Doğu, kuzey ve güneyi dağlarla çevrilidir. Arafat, Hıll bölgesinde Harem sınırları dışında kalır. Harem sınırı ile Arafat arasında Urene vadisi vardır. Haccın rükünlerinden biri olan vakfe burada yapılır. Vakfenin zamanı, Zilhicce ayının 9. günü güneşin zevalinden sonra burada başlar, ertesi günü şafak vaktine kadar devam eder. Burada kısa bir süre de kalınsa vakfe yapılmış olur. Arafat`ın tamamı vakfe mahallidir (Müslim, Hac, 149). Arafatta vakfe yapılmadan hac görevi tamamlanmaz. Peygamberimiz (a.s.) "Hac, Arafat`tır" buyurmuştur (Ebû Davut, Menasik, 68) Arafat kelimesi Kur`ân`da bir âyette geçmiştir. "Arafat`tan ayrılıp (seller gibi Müzdelife`ye) akın edince Meş`ar-i Haram`da Allah`ı anın." (Bakara, 2/198) Arafat`ın ortasında "Cebel-i Rahmet" (rahmet dağı), batısında Nemîre Mescidi vardır. Arafat, ağaçlandırılmış ve dokuz oto yol ile Müzdelife`ye bağlanmıştır. (İ.K.) DİB Dini Kavramlar Sözlüğü

VAKFE VE ÇEŞİTLERİ: Sözlükte "durmak, ayakta dikilmek, şüphe, duraksama, yaya sarılan kiriş" gibi anlamlara gelen vakfe, dinî bir kavram olarak, hac yapan kimselerin, belirli vakitte Arafat ve Müzdelife`de durmasını ifade eder.

Arafat vakfesi, hac yapan kişinin Zilhicce ayının 9. arafe günü, zeval vaktinden bayramın ilk günü tan yeri ağarıncaya kadar, Arafat`ın Urane vâdisi hariç herhangi bir yerinde bulunmasıdır. Arafat vakfesi, haccın iki rüknünden biri olup, farzdır. Hz. Peygamber, "Hac Arafat`tır." buyurmuştur (Ebû Dâvûd, Menâsik, 57). Arefe günü zevalden bayramın birinci günü tan yeri ağarıncaya kadar, kısa bir süre de olsa Arafat`ta bulunmayan kimse hacca yetişmemiş olur. Daha sonraki yıllarda yeniden hac yapması gerekir. Vakfe zamanı içerisinde çok kısa bir an da olsa Arafat`ta bulunması yeterlidir. Vakfe yapan kimsenin, vakfeye niyet etmiş olup olmaması, bilerek veya bilmeden, uyanık veya uyku, baygınlık halinde de olsa vakfe yapılmış olur. Hatta yürüyerek veya bir vasıtayla geçmek bile vakfe yerine geçer. Ancak güneş batıncaya kadar Arafat`ta beklemek, Hanefîlere göre vacib, Şafiîlere göre ise sünnettir.

Zeval vaktinden önce Arafat bölgesinde bulunmak, mümkünse vakfe için gusletmek, öğle ile ikindi namazlarını cem`-i takdim yaparak öğle namazının vakti içinde birlikte kılmak, vakfe esnasında abdestli bulunmak, mümkün ise vakfeyi Cebel-i Rahme denilen tepenin yakınında yapmak, Arafat`ta bulunduğu sürece ibadetle meşgul olmak, telbiye, tekbir, tehlil, salavât getirip, istiğfarda bulunmak, kendisi, anne-babası ve bütün müminler için dua etmek, vakfeyi namazın peşinden yapmak, vakfeyi kıbleye dönerek yapmak vakfenin sünnetlerindendir. Ayrıca imamın öğle namazından önce hutbe okuması da sünnettir.

Müzdelife vakfesi, haccedenlerin arefe gününü, bayrama bağlayan, Zilhicce ayının 9`unu 10`una bağlayan gece, Mina ile Arafat arasında, Harem sınırları içindeki Müzdelife denilen mekânda vakfe yapmaları vaciptir. O geceyi burada geçirmek ise sünnettir.

Hacılar arefe günü güneş battıktan sonra Arafat`tan Müzdelife`ye gelirler ve burada akşam ile yatsı namazını cem ederek, yatsı namazının vaktinde kılarlar. Sabaha kadar burada kalıp dua ederler. Bayram günü sabah namazını burada kıldıktan sonra Mina`ya hareket ederler. Müzdelife vakfesinin sahih olması için; vakfe yapanın hac için ihrama girmiş olması, Arafat vakfesini yapmış olması, Müzdelife sınırları içinde yapılması ve Zilhicce`nin 9`unu, 10`una bağlayan gece yapılması gerekir. (İ.P.) DİB Dini Kavramlar Sözlüğü

CEBEL-İ RAHME: Peygamber efendimizin Arafe günü vakfeye durduğu ve mübarek hutbesini okuduğu yer ise, Arafat ortalarında " Nabit " denilen yüksekçe bir tepedir. Bugün burası Cebel-ür-rahme diye bilinmektedir. Adem aleyhisselam ile Havva validemiz, Cebrail aleyhisselamın yol göstermesiyle Arafat Ovasında buluştular. Adem aleyhisselam Arafat Ovasının ortasında bulunan Cebel-i rahme Tepesi üzerinde iken, Allahü tealadan rahmet ve mağfiret dileyip duası kabul oldu. Onun için bu tepe, Cebel-i rahme diye anıldı.

MESCİD-İ NEMİRE: Mekke`de Arafat bölgesinin kuzey-batı tarafında Müzdelife istikametinde Urene vadisi sınırları içinde bulunan mescidin adıdır. Hacda arefe günü arefe hutbesi bu mescitte okunur. (İ.K.) DİB Dini Kavramlar Sözlüğü

HAC"DA NAMAZLARIN CEM"İ: (Cem"u"s-salâteyn) Fıkıh dilinde "iki namazı birleştirmek" anlamına gelen bu tâbir; öğle ile ikindi namazlarının öğle veya ikinde vaktinde; akşam ile yatsı namazlarının akşam veya yatsı vaktinde birlikte kılınmasını ifâde eder.

İslâm bilginleri hacca gidenlerin Arafat`ta öğle ile ikindi namazlarını öğle vaktinde Müzdelife`de ise akşam ile yatsı namazlarını yatsı vaktinde birleştirerek kılmaları konusunda ittifak etmelerine karşın yolcu ve mukim iken mazeretli ve mazeretsiz cem yapılması konusunda ihtilaf etmişlerdir. Hanefî bilginler, Arafat ve Müzdelife dışında cem`i câiz görmezlerken diğer bilginler yolculukta cem yapmanın câiz olduğunda ittifak, mukim iken ihtilaf etmişlerdir. (İ.K.) DİB Dini Kavramlar Sözlüğü