Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP),
Gelecek Partisi, İYİ Parti ve Saadet Partisi arasındaki Güçlendirilmiş Parlamenter
Sistem görüşmeleri uzlaşıyla sonuçlandı.
DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, CHP Genel Başkanı Kemal
Kılıçdaroğlu, Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal, Gelecek Partisi
Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ve Saadet
Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem
için oluşturdukları mutabakat metnini imzaladı.
Bilkent Otel`in Sakarya Salonu`nda düzenlenen toplantıya 6 lider
yan yana yürüyerek geldi. Açıklanacak metnin öncesinde salonda İstiklal Marşı
okundu.
`GEÇMİŞE DÖNMÜYORUZ`
Muhalefetin üzerinde uzlaştığı metinde "Cumhurbaşkanlığı Hükûmet
Sistemi'ni sona erdirirken geçmişe dönmüyor, özgürlükçü ve çoğulcu yeni bir
sisteme geçiyoruz" vurgusu yapıldı. Metinde, "Meclis'i güçlendirirken hükümeti
zayıflatmama, hükûmeti güçlendirirken Meclis'i zayıflatmama kararlılığı
içerisindeyiz" ifadelerine yer verildi.
SİSTEMİ MÜZAKEREYİ YÖNETENLER AÇIKLADI
Bilkent Otel'de düzenlenen törende, 5 Ekim 2021'de Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nde (TBMM) görüşmelere başlayan CHP Hukuk ve Seçim İşlerinden
Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, DEVA Partisi Hukuk ve Adalet
Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu, Demokrat Parti Ekonomik İşler Başkanı
Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Başkanı Ayhan Sefer
Üstün, İYİ Parti Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Bahadır Erdem ve Saadet
Partisi Seçim İşleri Başkanı Bülent Kaya Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'in
detaylarını açıkladı.
SİSTEM NE GETİRİYOR?
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem yasama organının etkili ve
katılımcı olduğu, yürütmede hesap verebilirlik ve istikrarın sağlandığı, yargı
bağımsızlığı ve tarafsızlığının tesis edildiği, temel hak ve özgürlüklerin
herkes için güvence altına alındığı, düşüncelerin özgürce ifade edildiği, din
ve vicdan özgürlüğünün, basın özgürlüğünün, kadın haklarının tam anlamıyla
korunduğu özgürlükçü bir sistem olarak tasarlanıyor.
SEÇİM BARAJI YÜZDE 3`E DÜŞECEK
Yeni yönetim modeliyle beraber Türkiye'nin kuvvetler ayrılığına
dayalı yeni bir sisteme geçmesi amaçlanıyor. Devletin temel organları ve
demokratik hukuk devletinin güçlendirilmesi hedefleniyor.
TBMM'nin etkili ve katılımcı bir yapıya kavuşturulacağı yeni
sistemde siyasi partiler ile seçim mevzuatının demokratikleştirilmesi, seçim
barajının yüzde 3'e düşürülmesi ve yurt dışında yaşayan vatandaşlar için yeni
bir seçim bölgesi oluşturulması öngörülüyor.
TBMM'nin iç işleyişine ilişkin yapılacak değişikliklerde
katılımcılık esas alınıyor. Buna göre yeni bir İçtüzük hazırlanması
planlanıyor. Ayrıca, yasama organının yürütme organını etkili şekilde
denetleyebilmesi için Meclis'in denetim yetkileri genişletilip
işlevselleştiriliyor.
Bu kapsamda, TBMM'ye Başbakan ve Bakanlar Kurulu hakkında gensoru
verme yetkisi tanınıyor. Meclis soruşturması açılması için gereken yeter
sayılar bu denetimi mümkün kılacak şekilde düşürülüyor. Bütçe hakkı etkili hale
getiriliyor ve bütçe hakkının devredilmezliği tesis ediliyor.
CUMHURBAŞKANININ GÖREV SÜRESİ 7 YIL
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de, Cumhurbaşkanının görev süresi
7 yıl olacak, tarafsızlığı sağlanacak ve varsa partisiyle ilişiği kesilecek.
Yürütmeye dair icrai yetkiler, Meclis'e karşı siyasi sorumluluğu olan Başbakan
ve Bakanlardan oluşan Bakanlar Kurulu tarafından kullanılacak.
Hükûmetin öngörülen sürede kurulamaması halinde hükûmeti kurma
görevi, milletvekili sayısıyla doğru orantılı olarak diğer siyasi partilere
sırasıyla verilecek.
Hükûmete istikrar kazandırmak amacıyla yeni hükûmetin kurulması
güvence altına alınmadan mevcut hükûmet düşürülemeyecek.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de ayrıca OHAL KHK'larına yer
verilmeyecek.
AYM VE AİHM KARARLARI HIZLA UYGULANACAK
Altı parti, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
içtihatları ile uyumlu kararlar alınması ve bu mahkemeler tarafından verilen
kararların uygulanmasını sağlayacak düzenlemeler yapılması konusunda da
uzlaştı.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de yargının bağımsızlığını ve
tarafsızlığını sağlamak ve yargıda verimliliği artırmak amacıyla uzlaşılan
noktalardan bazıları şöyle:
Hakimlik teminatını güçlendirerek, hakimlere coğrafi teminat
güvencesi sağlanacak.
Hakimler ve Savcılar Kurulu kaldırılacak, yerine Hakimler Kurulu
ve Savcılar Kurulu şeklinde iki farklı kurul oluşturulacak.
Savunma anayasal güvenceye kavuşturulacak, çoklu baro uygulamasına
son verilecek.
Anayasa Mahkemesi'nin görev ve yetkileri genişletilecek, etkili
denetim için Mahkeme yeniden yapılandırılacak.
Yüksek Seçim Kurulu bir yüksek mahkeme olarak açıkça düzenlenecek;
Kurul idari ve yargısal görevler bakımından ayrı iki daire şeklinde çalışacak.
TEMEL HAKLAR GÜVENCE ALTINDA
Mutabakat metninde ayrıca temel hak ve özgürlüklerin; dil, din,
mezhep, ırk, cinsiyet, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm
insanlar için güvenceye kavuşturulacağı hususu yer aldı.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de, ifade, toplantı ve gösteri
yürüyüşü ile örgütlenme özgürlükleri üzerindeki baskılara son verilecek.
Kadın-erkek eşitliğini sağlamak ve korumak devlet politikası
haline getirilecek.
Kız çocuklarının eğitim hakkı güvence altına alınacak.
Gazetecilere karşı ceza soruşturmasına gerekçe yapılan mevzuat,
Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları çerçevesinde
yeniden düzenlenecek.
Sosyal haklar ve devlet yardımları güçlendirilecek.
Çevre konusunda uzmanlaşmış yargıçların görev yapacağı Çevre
Mahkemeleri' kurulacak.
MÜLAKAT VE KAYYUMA SON, YÖK KALDIRILACAK
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de kamu görevine alımlarda
objektifliği sağlamak amacıyla kapsamlı bir değişikliğe gidilecek. Mülakat
uygulamalarına son verilerek her kademede liyakat esas alınacak. Kamuya
alımlarda, yazılı sınav sonuçları esas alınacak.
Yerel yönetimlerin yetki ve sorumluluklarının arttırılacağı
sistemde demokrasi ile bağdaşmayan kayyum uygulamalarına son verilecek.
Yükseköğretim Kurulu (YÖK) kaldırılacak. YÖK'ün yerine
üniversiteler arası bir kurul oluşturulacak.
Merkez Bankası başta olmak üzere düzenleyici ve denetleyici
kurumların bağımsızlığını zedeleyen düzenleme ve uygulamalara son verilecek.
SİYASİ ETİK KANUNU ÇIKARTILACAK
Altı siyasi parti, son olarak siyasi makamların millete hizmetten
başka bir amacının olmaması için Siyasi Etik Kanunu hazırlanmasında da uzlaştı.
Siyasi makamların millete hizmetten başka bir amacının olmaması
için Siyasi Etik Kanunu çıkarılacak, TBMM bünyesinde Siyasi Etik Komisyonu
kurulacak.
