Dünya
genelinde nükleik asit bazlı (mRNA ve DNA), viral vektör, inaktive veya
rekombinan protein aşıları kullanılmakta ya da çalışmaları devam etmektedir.
Türkiye'de
Covid-19'a karşı aşılamada, Alman Pfizer firmasının BioNTech, Çin Sinovac firmasının CoronaVac aşıları kullanılmakta, halka bu iki aşı arasında seçim yapma
şansı verilmektedir. Rusya'da Gamelya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma
Enstitüsü tarafından üretilen bir diğer aşı ise Gam-COVID-Vac isimli SputnicV'tir.
Bu aşının önümüzdeki aylarda ülkemizde üretiminin yapılması planlanmaktadır.
CoronoVac: Ülkemizde
kullanılmaya başlayan ilk aşıdır. İnaktive
aşıdır.
İstanbul
Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde bu aşı ile ilgili 345 sağlık çalışanı
üzerinde yapılan çalışmadailk aşıdan 14 gün, ikinci aşıdan 28 gün sonra antikor
düzeyleri değerlendirilmiş ve sadece iki kişide antikor oluşmadığı görülmüştür.
Hastalığı geçirmiş ve geçirmemiş sağlık çalışanının aşılanma sonrası antikor
düzeyleri değerlendirildiğinde ise hastalığı geçirenlerin antikor düzeyinin
aşılanma sonrası hastalığı geçirmeyenlere göre iki kat daha yüksek olduğu
görülmüştür.
İngiltere
varyantına karşı etkili iken, Güney Afrika varyantına ise daha az etkili
bulunmuştur.
BioNTech: SARS-CoV-2 "spike" proteinini (virüsün
yüzeyindeki dikensi çıkıntılar) yapmak için genetik talimatlar taşıyan bir mRNA
(haberci RNA) aşısıdır.
Brezilya,
5 Mayıs itibari ile 60 yaş üzerinde ilk doz aşılmadan iki hafta sonrasında bu aşı ile koruyuculuğun % 89,7
olduğunu açıklamıştır. Tüm yaş gruplarında iki dozun tamamlanmasından 7 gün
sonrasında koruyuculuk oranı% 95'tir.
İngiltere
ve Güney Afrika varyantlarına karşı etkili bulunmuştur.
Sputnic V: COVID-19'a karşı ilk tescil edilen
aşıdır. SARS-CoV-2 spike protein antijenini taşımak için Adenovirüsler vektör
olarak kullanılır.
Aşılanmış
dört milyon Rus vatandaşından elde edilen bilgilere göre bu aşı ile koruyuculuk
% 97,6 oranındadır. Brezilya Rusya'dan aldığı bu aşıda canlı olmaması gereken
Adenovirüs tespiti yapıldığı iddiası ile aldığı aşıları geri göndermiştir.
Aşıların yan etkileri nelerdir?
Aşının
yapıldığı bölgede ağrı, kızarıklık görülmesi, ateş, baş ağrısı, halsizlik,
döküntü, kas ağrısı, eklem ağrıları tüm aşılardan sonra en sık yan etkilerdir. Ki
bunlar özellikle gençlerde ve aşının ikinci dozundan sonra görülmektedir.
Anafilaksi, mRNA aşılarından sonra ortaya çıkabilen ama çok nadir bir yan
etkidir. Anafilaksi olasılığı bir milyon dozda 5 olarak bildirilmiştir.
Aşı sonrasında ağrı kesici ve ateş
düşürücüler kullanılabilir mi?
Yan
etkiler için aşılama sonrası kullanılabilir. Ancak aşının etkinliğini
azaltabileceği öngörüsü ile aşılama öncesinde kullanımları önerilmemektedir.
COVID-19 aşıları ile diğer aşılar birlikte
uygulanabilir mi?
COVID-19
aşılamasından sonraki ilk 14 gün içinde, genel olarak hiçbir aşının uygulanması
önerilmez. Ancak uygulanması gereken aşının gerekliliği hekim tarafından
değerlendirilerek karar verilebilir.
Birinci dozdan sonra COVID gelişen hastalar
ne yapmalı?
COVID
geçiren hastalar, iyileşir iyileşmez aşılanmaya başlamalıdır. Eğer kişi birinci
dozdan sonra hasta oldu ise ikinci doz uygulama yine de yapılmalıdır.
Bir
aşı grubuna karşı aşılanmaması gereken kişiler diğer aşı grubu ile
aşılanabilir.
Hamileler ve süt veren anneler aşılanabilir
mi?
Hamilelik
ve emzirme mutlak aşılanmamayı gerektiren durumlar değildir ancak aşıların bu
grup üzerinde çalışmaları tamamlanmadığı için güvenilirlik ve etkinlik üzerine
somut bilgilere sahip değiliz.
Aşılanma, virüsün başkalarına bulaşmasını
engelliyor mu?
İsrail'de
yapılan bir çalışmada aşılanmış kişilerde asemptomatik (belirtisiz) enfeksiyon
geçirme olasılığının % 90 oranında azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca
aşılama sonrası hastalananların viral yükleri, aşılanmadan önce hasta olanlara
göre daha düşük bulunmuştur ki bu da daha az bulaşma riski demektir.
Dünyanın
ve ülkemizin geçmekte olduğu bu zor dönemde, öncelikle kendi sonra yakın
çevremizdeki insanların sağlığı, ülkemizin geleceği için aşılanma, elimizdeki
en etkin silah olarak görünmektedir.
Aşıların
etkinliği ile ilgili çalışmalar neredeyse tüm COVID aşılarının etkin olduğunu,
güvenilirlik çalışmaları ise aşı olmamayı gerektirecek sıklıkta ve şiddette yan
etkilerin olmadığını ortaya koymuştur.
Halkın
aşılanma ile ilgili bilgi boşluklarının doldurulması endişelerinden ve ön
yargılarından kurtulmalarını sağlayacaktır.
KSÜ
Rektörü Prof. Dr. Niyazi Can konuyla ilgili şunları söyledi:
"Her konuda
olduğu gibi aşı konusunda da hekimlerimiz toplumumuzu bilgilendirmektedir.
Üniversitelerin bilimsel gelişmeleri ve sonuçlarını ortaya koyan kurumlar
olduğunun farkındayız. Bu farkındalığımızın da gereğini her vesile ile
yapıyoruz. Halkımızın gerek Covid-19 virüsü ve gerekse aşı konusunda işin
uzmanlarının ve devletimizin yetkililerinin yaptığı açıklamaları takip etmeleri
önem taşımaktadır. Üniversitemizde pek çok konuda olduğu gibi bu tür virüslerle
ilgili araştırmalar devam etmekte, aynı zamanda halen yaşanan bu virüsle ilgili
teşhis ve tedaviler yanında aşılama konusunda da üniversitemize düşen görevler
eksiksiz yerine getirilmektedir."
