Navlun bedellerinde son bir yılda yüzde
300'e varan artışlar kaydedildi.40 ft`lik bir konteynerin taşınma maliyeti Ocak
2020'de 3 bin dolar değerindeyken bu rakam 2021 Ocak ayında yüzde 300 artışla
12 bin dolara yükseldi. Uzmanlar, pandemi nedeniyle küresel ticaretin
bozulduğunu bu nedenle de navlun bedellerinde artış yaşandığını kaydetti. Hızla
artan navlun bedellerinin takım tezgahları sektörünü endişelendirdiğini
söyleyen Takım Tezgahları Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TİAD) Başkanı Fatih
Varlık;
Türkiye'de yaşam amaçlı konteyner üretiminin olduğunu, ancak nakliye amaçlı
konteyner üretimi için gerekli basınç, hidrolik vb. testleri yapacak merkez
olmadığından üretiminin yapılamadığını söyledi.
"Demuraj,
ardiye ve navlun ücreti malın değerini geçebiliyor"
Salgın öncesinde dünya üzerindeki ticaretin
yüzde 85'inin deniz yoluyla yapıldığını ve bu oranın bugün yüzde 90'lara
ulaştığını belirten TİAD Başkanı Varlık,
sözlerini şöyle sürdürdü; "Pandemi nedeniyle
dünya genelinde ticaret önemli seviyelerde düştü. Bu düşüş küresel ticaretin
yoğun olarak gerçekleştirildiği deniz ticaretini de etkiledi; gemilerin ve
konteynerlerin büyük kısmı Çin ve ABD'de demirlendi. Ayrıca, ABD ve Çin
arasında artan tıbbi malzeme ticareti nedeniyle gemi ve konteynerler bu 2 ülke
arasında sıkışmış durumda. Konteyner ve gemi bulunup ihracat yapılsa bile,
diğer ülkelerden yapılacak ihracat olmadığında gemi ve konteynerler gittiği
ülkede demirlemek zorunda kaldığından ciddi bir demurajve ardiye ücreti
oluşuyor. Son 1 yıla bakıldığında ortalama olarak, navlun fiyatlarında
ithalatta 3 kat, ihracatta 2 kat artış gerçekleşti. Türkiye gümrüklerinde
denetime tabi tutulan konteyner miktarı son 1 yılda yüzde 9 artış gösterdi.
Gümrük denetimleri ülkemize kalitesiz ürünün girmesini engelliyor ancak,
TSE'nin personel sayısının ve ürün çeşitliliği doğrultusunda uzmanlık düzeyinin
yeterli olmaması nedeniyle bekleme süreleri çok uzuyor. Ayrıca, ürün güvenliği
denetimlerinde TSE personeli başına düşen dosya sayısı 70 civarında, bu da
personel üzerinde ağır bir iş yükü oluşturuyor. Bu olumsuzluklar doğrultusunda
ortaya çıkan demuraj, ardiye ve navlun ücretlerinin toplamı malın değerini geçebiliyor,
üstelik ödenen bu bedeller devletin kasasına vergi olarak girmiyor,
konteynerlerin sahibi olan yabancı armatörlere ödeniyor."
Sanayicinin
yatırım maliyetinde artış yüzde 50'leri buldu
Birbirini etkileyen bu zincirleme gelişmelerin
sanayiciye ciddi ek maliyetler doğurduğuna işaret eden Varlık, dernek olarak
çözüm önerilerini de barındıran yazılar oluşturarak sorunu bakanlıklara
taşıdıklarını söyledi. Yazıları Ticaret Bakanlığına, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığına, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına ilettiklerini kaydeden Varlık
çözüm önerilerini şöyle sıraladı:
·
Nakliye amaçlı konteyner
üretimi için acil olarak test merkezi kurulmalı,
·
Nakliye amaçlı konteyner
üretiminin Türkiye'de yapılmasını sağlamak için, konteyner üretiminde tecrübeli
olan firmalara şartsız teşvik sağlanmalı,
·
Navlun ücretlerinin
düşürülmesi için taşımacılık sektörü desteklenmeli,
·
Ticaret ve üretimi
rahatlatmak amacıyla demuraj, ardiye ve denetimlerdeki bekleme sürelerini en
aza indirmek amacıyla;
o
Ürün tipine göre ihtisas
gümrükleri kurulmalı,
o
TSE'nin yetersiz olan
denetim personeli sayısının artırılması ve personelin ürün tipine (GTİP
kırılımlarına göre) göre uzmanlaşması sağlanmalı,
o
Sanayicinin kullanacağı ve
sarf malzemesi olmayan, yatırım ve üretim amacıyla alınan takım tezgahı, pres,
üretim hattı gibi makine ve ekipmanların ürün güvenliği denetimlerinin gümrük
yerine sahada yapılması sağlanmalı,
o
İhracata yönelik üretimde
kullanılacağı taahhüt edilmek şartıyla yapılacak makine ve tamamlayıcı ekipman
ithalatında İlave Gümrük Vergisi kaldırılmalı,
·
Nitelikli çelik ithalatında
kota ve vergi uygulamaları minimum düzeye indirilmeli.
Çelik
fiyatlarındaki artışta sanayiciyi etkiledi
Makine üretimi için ihtiyaç duyulan ve dışa
bağımlı olduğumuz nitelikli çelik fiyatlarında da son 2 ayda yüzde 50'ye yakın
artış yaşandığını kaydeden Varlık, "Çelikteki artış nedeniyle hem dünyadaki
makine ve aramalı üretimi hem de Türkiye'deki imalat sanayinin maliyetleri önemli
ölçüde arttı. Bunun sonucu olarak, ithal edilen ara malın girdisiyle birlikte
makine fiyatları, geçen yıla göre ortalama olarak döviz bazında yüzde 20 artış
gösterdi. Bu yüzde 20'lik artışın üzerine döviz kuru ve İlave Gümrük Vergileri
de eklenince Türk sanayiciler için yatırım maliyeti artışı yüzde 50'leri buldu.
Bu durum en fazla sanayimizin bel kemiği olan KOBİ'leri zor duruma düşürdü"
açıklamasında bulundu.
TOBLO
1: Konteyner Ücretleri ve Diğer Maliyetlerdeki Artışlar
|
|
Ocak 2020 |
Ocak 2021 |
Artış |
|
Konteyner Ücreti 40 HQ |
3.000 USD |
12.000 USD |
%300 |
|
Konteyner Ücreti 20 HQ |
2.000 USD |
9.500 USD |
%375 |
|
Konteyner Ücreti Open Top |
8.000 USD |
23.000 USD |
%188 |
|
Konteyner Ücreti 20 FR |
11.000 USD |
32.000 USD |
%191 |
|
DemurajÜcreti Normal Konteyner Günlük |
40 USD |
60 USD |
%50 |
|
DemurajÜcreti Özel Ekipman Günlük |
500 USD |
700 USD |
%40 |
|
Ardiye Liman Ücreti Günlük |
100 USD |
150 USD |
%50 |
|
Makine Fiyat Artışı Döviz Bazlı Artış |
|
|
%16 |
Tablo 2: 100.000 USD'lik örnek bir
makine için, makineyi alan ihracatçının maliyet artışı
|
FOB
Gümrükleme için |
2020 |
2021 |
|
Makine
Fiyatı |
100.000 |
116.000 |
|
Konteyner
Ücreti " 40 HQ |
3.000 |
12.000 |
|
Demuraj"
(TSE Denetimi için en iyi ihtimalle 15 gün) |
7.500 |
10.500 |
|
Liman
ücreti (15 gün) |
1.500 |
2.250 |
|
TOPLAM |
112.000 USD |
140.750 USD |
|
ARTIŞ |
%25,7 |